سنجش تراکم استخوان و آنالیز ترکیب بدنی

سنجش تراکم استخوان و آنالیز ترکیب بدنی دو روش مهم در ارزیابی سلامت استخوان و وضعیت فیزیولوژیکی بدن هستند. سنجش تراکم استخوان به منظور تشخیص و پیگیری بیماری‌های مرتبط با استخوان از جمله اوستئوپروز (کاهش تراکم استخوان) انجام می‌شود. این فرآیند با استفاده از دستگاه‌های اندازه‌گیری تراکم استخوان مانند دکسا (DEXA) صورت می‌گیرد که با پرتو ایکس سطحی تراکم استخوان را اندازه‌گیری می‌کند. نتایج این اندازه‌گیری به پزشکان کمک می‌کند تا بررسی کنند که آیا استخوان‌های فرد در معرض خطر شکستگی هستند یا خیر.

آنالیز ترکیب بدنی به اندازه‌گیری و تحلیل مواد چربی، عضله و آب در بدن می‌پردازد. این روش به عنوان یک ابزار مفید در ارزیابی سلامت و مانیتورینگ تغییرات در ترکیب بدنی مورد استفاده قرار می‌گیرد. با استفاده از تکنیک‌هایی مانند آنتروپومتری (اندازه‌گیری اندازه‌های بدنی)، آنالیز آنتروپومتریک (تحلیل ترکیب بدنی) و اندازه‌گیری الکتریکی مقاومت بدن (تحلیل ترکیب بدنی با استفاده از بیوانتراق)، ترکیب بدنی فرد مورد بررسی قرار می‌گیرد. این اطلاعات می‌تواند به پزشکان و متخصصان تغذیه کمک کند تا برنامه‌های تغذیه‌ای و تمرینی مناسب برای فرد را تعیین کنند و تغییراتی که در طول زمان رخ می‌دهند را مانیتور کنند.

HORIZON DXA

-سیستم  HORIZON DXA امكانات منحصر بفردی در تشخیص و پایش پوكی استخوان و عوارض آن و نیز تعیین میزان چربی عضله و استخوان و نسبت های آن ها بدست می دهد كه موجب گسترش كاربرد آن در تشخیص ، درمان و پایش بیماری های مختلف می گردد .

قابلیت های جدید و منحصر بفرد سیستم DXA HORIZONE : علاوه بر انجام دانسیتومتری دقیق استخوان ها :

1-امكان بررسی BMD هیپ پروستیك .

2-امكان بررسی Low Dose ستون فقرات جهت بررسی شكستگی های پنهان مهره ها ( HD-IVA ) با استفاده از موفومتری مهره ها.

3-امكان ارزیابی Low dose هیپ برای بررسی علائم اولیه شكستگی ناشی از بیسفوسفانات ها.

4-امكان ارزیابی ساختار استخوان اسفنجی Trabecular Bone Stracture .

5-امكان آنالیز و اندازه گیری میزان و استخوان به تفكیك در تمام نقاط بدن.

Single Energy Femur Exam

-شكستگی های آتیپیك فمور، شكستگی های استرسی هستند كه با درمان های طولانی مدت antiresorptive ( مثل درمان با بیسفوسفانات ها ) همراه بوده و اغلب دوطرفه اند. این شكستگی ها در طول مدت های طولانی ایجاد می شوند و عموماً با دردهای كشاله ران و ساق همراه می باشند.

SE Femur Exam روش جدید و مورد تایید FDA می باشد كه قابلیت نشان دادن ویژگی های همراه شكستگی های آتیپیك فمور ( شامل Dreaded black line ) را دارد .

-FDA پزشكان را به بررسی بیمارانی كه تحت درمان بیسفوسفانات بوده و درد جدید در كشاله یا ساق را اظهار می كنند، از نظر وجود شكستگی های آتیپیك ناكامل فمور توصیه می نماید .

Instant vertebral Assessment

( HD-IVA )

از آن جایی كه وجود یك یا چند شكستگی مهره یك نشانگر قدرتمند از پیش بینی ریسك شكستگی های هیپ، فقرات و یا سایر نواحی در آینده می باشد. تعیین شكستگی مهره اهمیت ویژه در تشخیص استئوپروز دارد. این ریسك مستقل از دانسیته استخوانی می باشد و با افزایش تعداد مهده های شكسته ، قدرتمندتر می گردد.

-تشخیص صحیح شكستگی های مهره كلینیسین را در درمان دارویی هدفمندتر و صحیح تر ( كه موجب كاهش شكستگی های جدید به میزان 50% خواهد شد) بطور موثرتری یاری نموده و اطلاعات پراهمیتی را در خصوص تاثیر رژیم دارویی در طول مدت Follow-up فراهم می سازد .

-بسیاری از شكستگس مهره بدلیل اینكه بدون علامت بوده و یا به طریقه ی بالینی قابل كشف نمی باشند ، تشخیص داده نمی شوند. با این وجود بیماران به ندرت برای غربالگری روتین ارجاء می گردند چون رویكرد استاندارد ( رادیوگرافی ستون فقرات دارای دوز رادیاسیون بالایی می باشد .

-در سال های اخیر پیشرفت های تكنولوژیك در زمینه تشخیص تراكم استخوان منجر به در دسترس قرار گرفتن توانمندی تصویربرداری فقرات در كسری از دوز رادیاسیون ، در مقایسه با رادیوگرافی استاندارد شده است .

این رویكرد بنام ( VFA)Vertebral fracture Assessment یا ( IVA)Instant Vertebral Assessment شناخته می شود .

-با استفاده از ( HD-IVA) High Definition Instant Vertebral Assessment   و نرم افزار ( CAD ) Computer Aided Detection آن كه ویژه مورفومتری مهره های مورد مطالعه می باشد، بررسی ریسك شكستگی با تركیب ارزیابی صحیح دانسیته استخوان با تصویربرداری فقرات صورت می گیرد . این بررسی منجر به تشخیص شكستگی های فقرات با تصویربرداری Single-Energy و Low dose در كمتر از 10 ثانیه خواهد شد .

-بررسی IVA باعث می شود بسیاری از بیماران با BMD نرمال و شكستگی های استئوپروئیك كشف نشده مهره ها ، بتوانند تحت درمان مناسب و موثر تر قرار گیرند .

Clinical body composition evaluation with DXA

-اندازه گیری ساختار بدن توسط DXA بطور روزافزونی در ارزیابی چاقی بالینی ، كاهش حجم عضلات ( Sarcopenia ) ، توزیع غیرطبیعی چربی در بدن ( Lipody strophy ) كاربرد می یابد.

-چاقی بطور فزاینده ای به عنوان ریسك فاكتور دیابت تیپ 2 ، سندرم متابولیك و بیماری های قبلی عروقی  شناخته شده است .

-ساركوپنی نشانگر پیشگویی كننده ای از ناتوانی در افراد مسن می باشد .

لیپودیستروفی یكی از عوارض درمان های آنتی رتروویرال ، شیمی درمانی و بسیاری از بیماری های مزمن می باشد .

-علاوه بر اختلالات فوق Body composition در بسیاری از موارد چهت ارزیابی آثار تغذیه و ورزش بر روی بافت چربی و عضلانی به كار می رود .

(TBS (Trabecular Bone score

روش جدید و غیرتهاجمی برای ارزیابی Microarchitecture استخوان

( TBS ) Trabecular Bone Score : روش اندازه گیری ساختاری استخوان اسفنجی بر اساس تصاویر DXA كمری می باشد .

-TBS نشانگر Microarchitecture استخوانی می باشدو اطلاعات اسكلتی را كه با BMD استاندارد غیرقابل دسترسی هستند تهیه می نماید.

-مقادیر بالاتر TBS با ساختار Microarchitecture بهتر و مقادیر TBS پایین با ساختار Microarchitecture ضعیف تر استخوانی همراه می باشد.

-بیش از 50% موارد شكستگی های استئوپروتیك در افراد با BMD طبیعی و یا استئوژینیك می باشند.استفاده از TBS در ارزیابی سیستم اسكلتی باعث تشخیص بهتر و به موقع در این گروه ار بیماران خواهد شد.

استئوپروتز را می توان به صورت كاهش در دانسیته استخوان و یا افزایش در شكنندگی آن توصیف كرد . DXA بطور موثری دانسیته استخوان را تعیین می نماید و این در حالی است كه بیش از 50% شكستگی ها در افراد با اختلال در ساختار استخوانی رخ می دهد كه در بررسی با DXA به عنوان استئوپروتیك شناخته نشده اند و در نتیجه هیچ درمانی دریافت نمی كرده اند. قبل از اختراع TBS هیچ روش عملی برای ارزیابی بالینی Microarchitecture استخوانی وجود نداشته است.

با معرفی TBS ، یك روش ساده، سریع و بسیار دقیق جهت ارزیابی ریسك شكستگی بر اساس Texture استخوانی كه یك اندكس مرتبط با Microarchitecture  استخوانی می باشد، در دسترس قرار گرفته است .

“انجمن بین المللی دانسیتومتری بالینی “(IOF ) و “انجمن جنبه های بالینی و اقتصادی استئوپروز و استئوآرتریت اروپا” استفاده و بكارگیری TBS را به عنوان یك پارامتر تكمیل كننده و مستقل از BMD ، ریسك فاكتورهای بالینی و FRAX ، توصیه می نماید.

نقش بالقوه TBS در كاربردهای بالینی :

-تعیین پوكی استخوان و ریسك شكستگی ناشی از آن بر اساس وضعیت Microarchitecture استخوانی و مستقل از BMD ( و به عنوان یك مكمل باارزش برای آن ).

-ارزش ویژه در تشخیص و مونیتورینگ استئوپروتزهای ثانویه.

-اهمیت ویژه در تشخیص و مونیتورینگ استئوپروز در بیماران دیابتی ).